Wydział Chemii

Zajęcia laboratoryjne z chemii, odbywające się w laboratorium Metodyki Nauczania Chemii, Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wydział Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego od początku czyli od września 2012 roku uczestniczy w projekcie. Zajęcia w ramach projektu „Szkoła w mieście” są zgodne z wymaganiami podstawy programowej nauczania, obowiązującej w szkołach podstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych, co było głównym założeniem projektu. Proponowane zajęcia laboratoryjne zostały zorganizowane przez pracowników Zakładu Dydaktyki Chemii. Uczniowie pod opieką pracowników naukowo-dydaktycznych Wydziału Chemii samodzielnie wykonują doświadczenia, zgodnie z instrukcją zawartą w karcie pracy. Karty pracy, przygotowane w porozumieniu z nauczycielami chemii, wprowadzają uczniów w technikę pracy w laboratorium chemicznym, pozwalają lepiej zrozumieć zjawiska i procesy chemiczne.

Jedno spotkanie trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin lekcyjnych (150 zł/45 min./grupa max.10 osób) i może stanowić, w zależności od potrzeby grupy, cykl tematyczny lub pojedyncze zajęcia obejmujące doświadczenia z katalogu dostępnego poniżej, w którym umieściliśmy tematy realizowanych zajęć w różnych wersjach godzinowych. Atrakcją dla uczniów jest również bogata kolekcja minerałów, znajdująca się w gablotach, w Pracowni Metodyki Nauczania Chemii.

Proponowane tematy zajęć wraz z przypisaną liczbą godzin
SP – wersja dla szkoły podstawowej
LO – wersja dla liceum/technikum

lp.	temat	liczba godzin zajęć, przeznaczenie	Doświadczenia
1	Jak pracuje chemik?	2 SP	Badanie właściwości substancji (substancje proste i złożone) Sporządzenie mieszanin substancji: piasek i woda, kreda i woda, piasek-sól, woda-sól, siarka-żelazo, siarka-magnez, jod-piasek, woda- olej. Rozdział piasku i jodu przez sublimację Rozdzielanie mieszanin z wykorzystaniem różnic we właściwościach.
2	Sposoby rozdzielania mieszanin	2 SP	Rozdzielanie mieszaniny piasku i soli kuchennej Rozdzielanie opiłków żelaza i sproszkowanej siarki Rozdział mieszaniny dwóch nie mieszających się cieczy + ekstrakcja Rozdział piasku i jodu przez sublimację Destylacja jako metoda oczyszczania Chromatografia bibułowa
3	Typy reakcji chemicznych	2 SP	Reakcje syntezy: spalanie siarki, magnezu, reakcja magnezu z jodem Reakcje analizy: rozkład H2O2, Cu(OH)2 Reakcje wymiany: reakcja metalu z wodą i kwasem, reakcje strąceniowe
4	Zjawisko fizyczne a reakcja chemiczna.	2 SP	Ogrzewanie i spalanie siarki. Procesy zachodzące w wodzie (reakcja chemiczna a rozpuszczanie) Rozkład pod wpływem temperatury Cięcie i ogrzewanie wstążki magnezowej Reakcja magnezu z jodem Reakcja rozkładu wody utlenionej H2O2. Reakcja cynku z kwasem solnym.
5	Powietrze i inne gazy	3 SP	Tlen: otrzymywanie w reakcji rozkładu KMnO4 i H2O2 ; wykrywanie w kontakcie z tlącym się łuczywem Wodór: otrzymywanie w reakcji Zn z HCl oraz Al z roztworem NaOH; identyfikacja palącym się łuczywem Dwutlenek węgla: wykrywanie dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym z płuc; otrzymywanie dwutlenku węgla w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym – wykrywanie w reakcji z wodą wapienną. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej
6	Sporządzanie roztworów o różnych stężeniach procentowych	2 SP	Otrzymywanie roztworów wodnych substancji stałych w tym hydratów Rozcieńczanie roztworów kwasów
7	Skala pH	2 SP	Sporządzanie barwnej skali pH w wykorzystaniem roztworów wzorcowych i 5 wskaźników (papierek uniwersalny, wskaźnik uniwersalny, wyciąg z czerwonej kapusty, fenoloftaleina, oranż metylowy) Oznaczanie pH nieznanej próbki Badanie pH roztworów wodnych wybranych substancji dostępnych w życiu codziennym Badanie odczynu próbki gleby
8	Kwasy nieorganiczne	2 SP	Badanie odczynu kwasów za pomocą wskaźników Otrzymywanie HCl, H2SO4 , H3PO4, H2SiO3 Ogrody chemiczne
9	Wodorotlenki	2 SP	Rozpuszczanie stałego NaOH w wodzie Badanie odczynu roztworu NaOH i wody amoniakalnej za pomocą wskaźników Otrzymywanie roztworu wodorotlenku w reakcji metalu z wodą Otrzymywanie wodorotlenku magnezu (spalanie magnezu i reakcja powstałego produktu z wodą) Otrzymywanie roztworu wodorotlenku wapnia w reakcji tlenku wapnia z wodą Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i wodorotlenku miedzi(II) Otrzymywanie wodorotlenków glinu i cynku oraz badanie ich właściwości amfoterycznych
10	Metody otrzymywania soli	2 SP	Reakcja zobojętniania Reakcja tlenek metalu i kwas Reakcja metalu z kwasem Reakcja tlenku niemetalu z zasadą Reakcja soli z solą Reakcja soli z kwasem
11	Metody otrzymywania soli	3 SP	Jak powyżej, dodatkowo Identyfikacja nieznanych roztworów podobnie jak w zadaniach konkursowych
12	Rozpuszczalność związków chemicznych	2 SP	Sprawdzanie rozpuszczalności wybranych substancji w wodzie Porównanie rozpuszczalności substancji w różnych rozpuszczalnikach. Efekty cieplne rozpuszczania Rodzaje roztworów: roztwór właściwy, koloid, zawiesina. Emulsja Badanierozpuszczalnościsiarczanu(VI) miedzi(II) w wodzie. Roztwory nasycone i nienasycone.
13	Powtórzenie do egzaminu ósmoklasisty (chemia nieorganiczna)	2 SP	Sublimacja jodu Reakcje tlenków (metalu i niemetalu) z wodą Reakcje metali z kwasami Reakcje kwasów z zasadami Reakcja soli z zasadą Reakcja soli z kwasem Reakcje soli z solami
14	Powtórzenie do egzaminu ósmoklasisty (całość)	3 SP	Sublimacja jodu Reakcje tlenków (metalu i niemetalu) z wodą Reakcje metali z kwasami Reakcje kwasów z zasadami Reakcja soli z zasadą Reakcja soli z kwasem Reakcje soli z solami. Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej Odróżnianie alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Badanie właściwości kwasowych kwasu octowego Próba ksantoproteinowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Tłuszcze roślinne i zwierzęce
15	Węglowodory i alkohole	2 SP	Badanie właściwości węglowodorów (palność, rozpuszczalność w wodzie) Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Węglowodory jako rozpuszczalniki Badanie właściwości fizycznych alkoholi Badanie rozpuszczalności alkoholi w wodzie i w heksanie Badanie reakcji etanolu z sodem Odróżnianie alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych
16	Kwasy karboksylowe	3 SP	Badanie właściwości fizycznych i odczynu kwasów karboksylowych Badanie mocy kwasu octowego, kwasu siarkowego i kwasu węglowego Badanie właściwości kwasu octowego Reakcja kwasu stearynowego z wodorotlenkiem sodu. Otrzymywanie mydła Zachowanie się mydła w wodzie destylowanej, wodociągowej i wodzie z dodatkiem soli wapnia Reakcja kwasu oleinowego z wodą bromową Reakcja estryfikacji i jej produkty
17	Dwfunkcyjne pochodne węglowodorów	3 SP	Próba ksantoproteinowa na białko Reakcja biuretowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Wykrywanie grup hydroksylowych w glukozie, fruktozie i sacharozie Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Trommera Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Tollensa Hydroliza sacharozy i badanie jej produktów Reakcje charakterystyczne i wykrywanie skrobi.
18	Sposoby rozdzielania mieszanin	3 LO	Rozdzielanie mieszaniny piasku i soli kuchennej Rozdzielanie substancji z wykorzystaniem różnić w rozpuszczalności związków (mieszanina chlorków srebra i ołowiu(II) w roztworze wodnym) Rozdział mieszaniny dwóch nie mieszających się cieczy (wody i chloroformu) + ekstrakcja Rozdział piasku i jodu przez sublimację Destylacja mieszaniny acetonu i wody Zadania maturalne
19	Powietrze i inne gazy	3 LO	Otrzymywanie tlenu w reakcji rozkładu KMnO4 , H2O2 wykrywanie w kontakcie z tlącym się łuczywem Otrzymywanie wodoru w reakcji Zn z HCl oraz Al z roztworem NaOH, identyfikacja  palącym się łuczywem Wykrywanie obecności dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym z płuc Otrzymywanie dwutlenku węgla w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym – wykrywanie dwutlenku węgla w reakcji z wodą wapienną. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej Zadania maturalne
20	Sporządzanie roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym. Miareczkowanie	3 LO	Przygotowanie roztworu soli o określonym stężeniu procentowym i molowym Przygotowanie 0.1 M roztworu kwasu solnego. Przygotowanie 0.1M roztworu wodorotlenku sodu Miareczkowanie mocnego kwasu mocną zasadą Zadania maturalne
21	Tlenki, wodorotlenki i ich właściwości	3 LO	Spalanie siarki, fosforu, magnezu Reakcje tlenków z wodą. Reakcja tlenków z kwasem solnym i wodorotlenkiem sodu Otrzymywanie wodorotlenku w reakcji metalu z wodą Badanie amfoterycznych właściwości wodorotlenku glinu (wodorotlenku cynku) Reakcja metalu z wodorotlenkiem sodu Otrzymywanie wodorotlenku chromu(III) i badanie jego właściwości amfoterycznych Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i badanie jego właściwości Otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II) i badanie jego właściwości
22	Skala pH Hydroliza soli	3 LO	Sporządzanie barwnej skali pH w wykorzystaniem roztworów wzorcowych i wskaźnika uniwersalnego Oznaczanie pH nieznanej próbki Określenie pH roztworów i zapisywanie równań dla 15 wybranych soli
23	Sole	3 LO	Reakcja zobojętniania Reakcja tlenek metalu i kwas Reakcja metalu z kwasem Reakcja tlenku niemetalu z zasadą Reakcja soli z solą Reakcja soli z kwasem Hydroliza soli
24	Iloczyn rozpuszczalności	3 LO	Strącanie soli trudno rozpuszczalnych w wodzie. Warunki strącania osadów. Wpływ wartości Ir osadu na efektywność usunięcia jonów z roztworu Warunki rozpuszczania osadów trudnorozpuszczalnych Zadania maturalne
25	Analiza kationów	3 LO	Przeprowadzenie wybranych reakcji charakterystycznych dla kationów: srebra, miedzi(II), manganu(II), żelaza(III), glinu, wapnia, baru, potasu, amonu Analiza jakościowa mieszaniny kationów
26	Analiza anionów	3 LO	Przeprowadzenie wybranych reakcji charakterystycznych dla anionów: chlorkowego, bromkowego, jodkowego, węglanowego, szczawianowego, fosforanowego Identyfikacja nieznanych roztworów (podobnie jak w zadaniach konkursowych)
27	Reakcje redoks	3 LO	Otrzymywanie chloru Badanie aktywności fluorowców Badanie aktywności metali Reakcja miedzi z kwasem azotowym(V) Badanie zachowania chromianu(VI) i dichromianu(VI) potasu w zależności od środowiska Utlenianie chromu(III) nadtlenkiem wodoru w środowisku zasadowym Badanie zachowania manganianu(VII) w zależności od środowiska Zadania maturalne
28	Węglowodory i ich jednofunkcyjne pochodne	3 LO	Badanie właściwości węglowodorów Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Badanie właściwości alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Aldehydy – próba Tollensa i Trommera Próba jodoformowa - ketony
29	Węglowodory i ich jednofunkcyjne pochodne całość	3 +3 LO	Badanie właściwości węglowodorów Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Badanie właściwości alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Aldehydy – próba Tollensa i Trommera Próba jodoformowa – ketony Badanie właściwości fizycznych i odczynu kwasów karboksylowych Porównanie mocy kwasu octowego, kwasu siarkowego i kwasu węglowego Badanie właściwości kwasu octowego Reakcja kwasu stearynowego z wodorotlenkiem sodu. Otrzymywanie mydła Reakcja kwasu oleinowego z wodą bromową Reakcja estryfikacji i jej produkty
30	Dwufunkcyjne pochodne węglowodorów	3 LO	Badanie charakteru amfoterycznego glicyny Próba ksantoproteinowa na białko Reakcja biuretowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Wykrywanie grup hydroksylowych w glukozie, fruktozie i sacharozie Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Trommera Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Tollensa Odróżnianie glukozy od fruktozy Hydroliza sacharozy (skrobi) i badanie jej produktów Reakcje charakterystyczne i wykrywanie skrobi. Zadania maturalne

Zgłoszenia (ustalenie terminów zajęć) kierować na adres: kurs@chem.uni.wroc.pl oraz telefonicznie pod numerem telefonu: 71 375 73 97 (dr Iwona Kosendiak)

Zgłoszenia pisemne przez szkołę kierować na adres:
mgr Hanna Skornowicz
Dział Finansowy
Wydział Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. F. Joliot-Curie 14
50-383 Wrocław

Zajęcia odbywają się po zaakceptowaniu planów szkoły przez Departament Edukacji Urzędu Miejskiego i po zawarciu umowy pomiędzy szkołą i Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.