Wydział Chemii

 
dr hab. Marię Korabik, prof. UWr (egazminator maturalny, kierownik Zakładu Dydaktyki Chemii, członek Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego),
dr Julię Kłak (egzaminator maturalny, członek Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego),
dra Michała J. Kobyłkę (egzaminator maturalny, ekspert Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu i Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie).
 


Zajęcia laboratoryjne poruszają tematykę eksperymentalną, która stwarza największe problemy na maturze - planowanie i projektowanie doświadczeń. Uczniowie podczas zajęć samodzielnie wykonują doświadczenia lub obserwują eksperyment pokazowy, ćwiczą poprawne zapisywanie obserwacji, wniosków i reakcji chemicznych, wynikających z przeprowadzonych doświadczeń – zgodnie z wymaganiami egzaminu maturalnego. Uczeń planuje i projektuje doświadczenie, stawia hipotezy i potrafi je zweryfikować. Każde zajęcia kończą się dokładnym omówieniem poruszanych zagadnień, uczestnicy kursu zastają zapoznani z zadaniami maturalnymi, które skonstruowano w oparciu o omawiany materiał, typowymi błędami popełnianymi przez zdających oraz praktycznymi wskazówkami pozwalającymi ich unikać, zgodnie z ocenianiem kryterialnym.
 
Proponowany cykl doświadczeń:
 
I. Substancje i ich właściwości:

• Badanie zdolności do rozpuszczania się w wodzie różnych substancji.
• Sporządzanie mieszanin jednorodnych i niejednorodnych. Rozdzielanie tych mieszanin (sączenie, dekantacja, sublimacja, ekstrakcja, destylacja, chromatografia bibułowa, wirowanie).
  • Rozdzielanie mieszanin: wody i chloroformu, piasku i soli kuchennej, siarki i żelaza.
  • Rozdział piasku i jodu przez sublimację.
  • Ekstrakcyjny rozdział wodnego roztworu jodu i chlorku niklu(II).
  • Chromatografia bibułowa mieszaniny wybranych kationów metali.
  • Destylacja mieszaniny acetonu i wody – identyfikacja produktów destylacji.

II. Powietrze i inne gazy. Elementy kinetyki chemicznej:

• Otrzymywanie tlenu, wodoru, dwutlenku węgla. Badanie właściwości tych gazów.
• Otrzymywanie tlenu (np. w reakcji rozkładu H₂O₂ lub KMnO₄), wykrywanie tlenu w kontakcie z tlącym się łuczywkiem.
• Otrzymywanie wodoru (np. w reakcji Zn z HCl), wykrywanie wodoru w reakcji z zapalonym łuczywem.
• Wykrywanie obecności dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym z płuc.
• Otrzymywanie dwutlenku węgla w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym – wykrywanie dwutlenku węgla w reakcji z wodą wapienną.

III. Właściwości substancji nieorganicznych. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych:

• Otrzymywanie i badanie charakteru chemicznego tlenków metali i niemetali (MgO, SO₂, P₂O₅, CaO, Na₂O, SiO₂, CuO, Fe₂O₃, NiO).
• Otrzymywanie wodorotlenków (np. NaOH, Ca(OH)₂, Al(OH)₃, Fe(OH)₃, Cu(OH)₂).
• Otrzymywanie kwasów (np. HCl , H₂SO₃, H₃PO₄).
• Badanie zmiany barwy wskaźników (np. fenoloftaleiny, papierek uniwersalny, oranżu metylowego i wskaźnika uniwersalnego) w roztworach kwasów, wodorotlenków.
• Badanie zachowania się tlenku i wodorotlenku glinu oraz tlenku i wodorotlenku cynku wobec kwasów i zasad - amfoteryczność.
• Mieszanie roztworów kwasu (np. HCl) i wodorotlenku (np. NaOH) w obecności wskaźników – reakcja zobojętniania.
• Badanie właściwości chemicznych kwasów (np. zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli).
• Badanie odczynu wodnych roztworów soli – hydroliza soli.
• Sporządzanie roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym – roztwory nasycone i nienasycone.
• Otrzymywanie soli trudno rozpuszczalnych.

IV. Reakcje utleniania i redukcji:

• Badanie właściwości metali (reakcje z tlenem, wodą, kwasami).
• Porównywanie aktywności chemicznej metali (np. Cu i Zn).
• Badanie aktywności chemicznej fluorowców.
• Badanie wpływu środowiska reakcji na właściwości utleniające związków manganu(VII) i chromianu(VI) potasu.

V. Węglowodory i jednofunkcyjne pochodne węglowodorów:

• Odróżnianie węglowodorów nasyconych od nienasyconych.
• Badanie reaktywności węglowodorów nasyconych, nienasyconych i aromatycznych ze zwróceniem uwagi na różnice w ich właściwościach (np. spalanie, reakcje z Br₂, reakcja nitrowania).
• Badanie właściwości etanolu.
• Badanie właściwości glicerolu.
• Badanie zachowania alkoholi wobec wodorotlenku miedzi(II).
• Odróżnianie fenoli od alkoholi (np. w reakcji z NaOH).
• Otrzymywanie aldehydu etylowego i badanie jego właściwości.
• Reakcja aldehydu mrówkowego z amoniakalnym roztworem tlenku srebra(I) i z wodorotlenkiem miedzi(II).
• Odróżnianie aldehydów od ketonów (np. próba Trommera, Tollensa).
• Badanie właściwości fizycznych i chemicznych kwasów karboksylowych.
• Porównywanie mocy kwasów karboksylowych i kwasów nieorganicznych.
• Badanie właściwości wyższych kwasów karboksylowych. Odróżnianie kwasów nasyconych od nienasyconych.
• Badanie właściwości kwasu octowego.
• Otrzymywanie estrów (np. w reakcji alkoholu etylowego z kwasem octowym).
• Badanie produktów zmydlania estrów.
• Badanie charakteru (nasyconego lub nienasyconego) tłuszczów.

VI. Dwufunkcyjne pochodne węglowodorów:

• Badanie właściwości aminokwasów (np. glicyny).
• Badanie właściwości białek.
• Badanie zachowania się białka w reakcjach: biuretowej i ksantoproteinowej.
• Wykrywanie obecności białka w produktach spożywczych.
• Badanie działania różnych substancji i wysokiej temperatury na roztwór białka.
• Badanie właściwości fizycznych cukrów prostych i złożonych.
• Badanie właściwości glukozy i fruktozy.
• Badanie właściwości sacharozy.
• Badanie właściwości skrobi i celulozy.
• Wykrywanie skrobi w artykułach spożywczych.

Zgłoszenia (ustalenie terminów zajęć) kierować na adres: kurs@chem.uni.wroc.pl oraz telefonicznie pod numerem telefonu: 71 375 73 97 (dr Iwona Kosendiak).

Zgłoszenia pisemne przez szkołę kierować na adres:
 
mgr Hanna Skornowicz
Dział finansowy
Wydział Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. F. Joliot-Curie 14
50-383 Wrocław
 
Zajęcia odbywają się po zawarciu umowy pomiędzy szkołą i Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.